Her öğrenci kendini anadilinde ifade etme hakkı istiyor. Neden olmasın?
Elbette, Ava’nın Volof dilinde konuşma hakkı olursa, Daniel’in Fransızca, Kemal’in Arapça, Boris’in Rusça, Li-Cong’un Çince, David’in İbranice, Toni’nin İngilizce, Talin’in de Ermenice konuşma hakkı olmalı. Normal.
Herkese eşit davranılmak; bir hak, ancak herkes
aynısına sahipse gerçek bir haktır. Yoksa bunun adı hak değil, iyilik, ayrıcalık ya da kayırma olur.
Eğer herkese anadilinde konuşma hakkı tanınırsa, sınıfın ne hale geleceğini tahmin edebiliriz: Kimse kimseyi anlamaz. Bu durumda, likte okuyabilmek için herkesi bağlayan bir kural bulmak gerekecek; herkes için geçerli haklan ve ödevleri belirlemek gerekecek.
Kuşkusuz, birçok öğrenci hayal kırıklığına
uğrayacak. Ama eğer Ava, Daniel, Kemal, Boris,
Li-Cong, David, Toni ve Talin haklarından birinden vazgeçerlerse, başka bir hak kazanacaklar -birlikte okuyabilme hakkını.
Sayfa 38 - Günışığı Kitaplığı
Her bireyin yaşamaya hakkı vardır.
İnsanlar bu hakkı yazıya dökmüşlerdir. Buna “İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi” denir; bütün insanların, insan oldukları için sahip olmaları gereken hakları sıralayan bir bildirgedir bu: Özgürlük, güvenlik, sağlık, iyi beslenme, giyinme, barınma, eğitim alma ve okumayı, yazmayı, saymayı öğrenme hakkı...
Bütün insanlar bu hakları öğrensin ve tanısın diye, tek bir insan hakları evrensel bildirgesi vardır. Nasıl bir dünyada yaşamamız gerektiğini, nasıl bir dünyada yaşamak istediğimizi söylemek için tek bir bildirge...
Sayfa 37 - Günışığı Kitaplığı
Her bireyin yaşamaya hakkı vardır. Buna “yaşama hakkı ” denir.
Bu ne demek? Yaşarız, yaşamayız; bu bir hak meselesi değildir. Yaşamak için izin isteyecek değiliz herhalde? Hem sonra, kimden isteyeceğiz ki? Ya da ne zaman? Yaşamak için bir haktan söz etmek niye?
Çünkü dünya tarihi boyunca, bazı insanlar başkalarının elinden bu hakkı almıştır. İkinci Dünya Savaşı sırasında, Naziler milyonlarca insanı Ya hudi, siyah, engelli, akıl hastası, komünist, sendikacı, çingene... diye öldürdü: Naziler, onların yaşama haklarını ellerinden aldı.
Sayfa 36 - Günışığı Kitaplığı
“&Vay canına, adam…. adammış gerçekten..." Cem doğru sözcükleri arıyordu. “İnsan gibi insanmış," eledi sonunda.
“İnsan gibi insan, ” ne tuhaf bir ifade... Adamın,
bir deve ya da yarı kertenkele yarı insan olmadığı ortada. Öte yandan, Bob’un insan olmadığını, insanlık dışı davrandığını söylesek bile, bu Bob’un bir köpek ya da bir yılan olduğu anlamına da gelmez.
Sayfa 35 - Günışığı Kitaplığı
Yasa neyin izinli, neyin yasak olduğunu söyler; neyin iyi, neyin kötü olduğunu değil.
Yasa izinler verir ve yasaklar koyar; haklan ve ödevleri tanımlar.
Kimi zaman, söz konusu haklar ve ödevler, korkunç olabilir.
Sayfa 34 - Günışığı Kitaplığı
Bu öyküye inanası gelmiyor insanın. Oysa, anlatılanlar gerçek. Uzun yıllar boyunca Amerika
Birleşik Devletleri’nin güneyinde, beyazların siyahları otobüs koltuklarından kaldırmaya, onların bazı okulların kapısından bile girmelerini ve üniversiteye yazılmalarını yasaklamaya, marketlere, lokantalara girmelerini engellemeye hakları vardı
Sayfa 33 - Günışığı Kitaplığı
Kimse neden yasalara uyduğumuzu, niçin ödevlerimizi yerine getirdiğimizi sorgulamaz.
Radarlar yüzünden mi, çocuklar yüzünden mi? Ödevimizi, korktuğumuz için mi yapıyoruz? Yoksa, yüce gönüllülüğümüzden mi? Yoksa, nezaketten mi? Ya da; iyi niyetten mi? Söylenerek mi? Gülümseyerek mi?
Hiç önemi yok.
Sayfa 30 - Günışığı Kitaplığı
Bu “zorundayız’lar, yasalardan gelir -Bunu biliriz.
…
Bu “-melisin” ya da “-malısın’lar başkalarından gelir -Bunu da biliriz.
…
Ayrıca, kendimizden başka hiç kimsenin bilmediği, kimseciklerin duymadığı sessiz “melisin’ler ya da “-malısın’lar da vardır.
Sayfa 27 - Günışığı Kitaplığı
insanoğlu, durduğu yerden tepkisizce dünyayı izlemez. Gerçekleştirmek istediği hayalleri, ulaşmak istediği amaçları, gönülden bağlı olduğu projeleri vardır. İşte bu yüzden, haklar ve ödevler hepimiz için kaçınılmazdır.
Sayfa 24 - Günışığı Kitaplığı
Hiç kimse ıssız bir adada yalnız başına değildir.
İnsanlar bir arada yaşar. Birlikte yaşadıkları için de, birbirlerine karşı sorumludurlar. İnsanlar arasında yazılı sözleşmeler varmış gibidir. Bir arada yaşadıkları için, birbirlerine karşı ödevleri vardır.
Sayfa 22 - Günışığı Kitaplığı